Zawierając małżeństwo, większość z nas nie zastanawia się jak potoczą się dalsze losy związku i jak on będzie wyglądał za parę lat. Niestety statystyki pokazują, że bardzo wiele małżeństw nie wytrzymuje próby czasu i ostatecznie jakiś czas po bajkowych ślubach i hucznych weselach spotykają się na sali sądowej. W jaki celu? Żeby uzyskać rozwód, a niejednokrotnie, aby potem podzielić wspólny majątek dorobkowy.
Oczywiście w trakcie narzeczeństwa zakochani nie myślą o tym jak będą się kształtowany zasady majątku wspólnego, nie wspominając już o intercyzie, która jeszcze jak na Polskie warunki stanowi (zupełnie niesłusznie) swego rodzaju wyraz braku zaufania do partnera. W dniu ślubu każdy wierzy, że rozwód to instytucja, która go nie dotyczy, i nie zastanawia się nad późniejszymi jego konsekwencjami, choćby w odniesieniu do podziału majątku wspólnego.
Rozwód jest ostatecznym zakończeniem małżeństwa, jednakże po orzeczeniu rozwodu często drogi byłych małżonków jeszcze się nie rozchodzą, bowiem po ich związku został jeszcze wspólny majątek - mieszkanie lub dom, działka, samochód, firma, konta bankowe, oszczędności oraz kredyty.
Co do zasady w postępowaniu o rozwód nie dzieli się majątku wspólnego, bowiem połączenie dwóch i tak skomplikowanych postepowań byłoby nadmiernym obciążeniem dla sądu i samych stron. Zgodnie z art. 30 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd może w wyroku rozwodowym, na wniosek jednego z małżonków podzielić majątek wspólny, jeżeli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu, a zatem jak widać istnieje możliwość załatwienia tych dwóch spraw za jednym razem, tylko w sytuacji, kiedy małżonkowie zgadzają się co do warunków rozwodu i działu majątku. Mówiąc najogólniej tylko wtedy kiedy pomiędzy małżonkami istnieje porozumienie. Niestety takich postępowań jest bardzo niewiele, bo praktyka uczy, że dział majątku jest postępowaniem żmudnym, bardzo wnikliwym, zwłaszcza jeżeli do podziału są nieruchomości czy samochody.
Sądy z urzędu ustalają skład majątku wspólnego co nie oznacza, że strony nie powinny wskazać tych informacji w pierwszym piśmie kierowanym do sądu. W toku postępowania o dział majątku, które zostało zainicjowane niedługo po zakończeniu małżeństwa mamy jeszcze do czynienia z emocjami, które nie do końca uspokoiły się po postępowaniu rozwodowym a w rezultacie dochodzi do braku obiektywnej wiedzy stron, co do tego co wchodzi do majątku wspólnego. Zatem kierując wniosek o dział majątku dorobkowego, należy wskazać co wchodzi w skład majątku i jak sąd powinien majątek ten podzielić. Oczywiście ostateczne rozstrzygnięcie zawsze należy do Sądu, niemniej jednak wskazanie sposobu rozwiązania przyspieszy postępowanie.
Co zatem wchodzi do majątku wspólnego? W trakcie trwania małżeństwa mamy do czynienia z majątkiem wspólnym i majątkiem osobistym małżonków. Jeżeli nie istnieje małżeńska umowa majątkowa tzw. intercyza, to majątkiem wspólnym co do zasady będzie wszystko to co zostało nabyte w trakcie trwania małżeństwa, majątkiem zaś osobistym wszystko to co zostało nabyte przez każdego z małżonków jeszcze przez zawarciem związku małżeńskiego albo w drodze dziedziczenia lub darowizny. Do majątku wspólnego małżonków należeć będzie również:
1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie emerytalnym.
Majątek wspólny można podzielić w drodze umowy zawartej przed notariuszem albo w drodze postępowania sądowego. Z tym drugim mamy do czynienia wówczas, kiedy małżonkowie nie doszli do porozumienia co do polubownego działu majątku. Wniosek o dział majątku składa się do Sądu Rejonowego w którego okręgu znajduje się majątek wspólny. Opłata od wniosku jest stała i wynosi 1000 zł, zaś jeżeli między stornami istnieje zgodny projekt podziału opłata ta zmniejsza się do 300 zł.
Dorota Majzerowicz
Adwokat
Stan prawny na dzień: 21.01.2022