Wielu z Państwa zadaje pytanie: Czym różni się adwokat od radcy prawnego? Oba te zawody, choć mocno zbliżone, różnią się od siebie. Co więcej, w wielu innych krajach nie ma rozdziału tych dwóch zawodów. Należy zaznaczyć, że obydwa tytuły zawodowe adwokata i radcy prawnego są równoważne i uprawniają do reprezentowania osób fizycznych, prawnych i jednostek organizacyjnych przez wszystkimi sądami we wszelkiego rodzaju sprawach (karnych, cywilnych, rodzinnych, administracyjnych, prawa własności intelektualnej itd.).
Zaznaczyć należy, że uzyskanie tytułu radcy prawnego lub adwokata wymaga ukończenia 5-letnich studiów prawniczy oraz 3-letniej aplikacji radcowskiej lub adwokackiej, które prowadzone są przez samorządy zawodowe. Kolejno po ukończeniu aplikacji przyszły radca prawny lub adwokat musi zdać egzamin zawodowy przeprowadzany przez Ministerstwo Sprawiedliwości i uzyskać wpis na listę radców prawnych lub adwokatów, w zależności od tego, jakie ukończył on szkolenie. Pomiędzy aplikacją adwokacką i aplikacją radcowską występują niewielkie różnice. W przypadku adwokatów w czasie aplikacji kładzie się większy nacisk na zagadnienia prawa karnego, zaś w przypadku radców prawnych większy nacisk kładzie się na zagadnienia prawa cywilnego. Egzaminy adwokackie i radcowskie wyglądają podobnie, choć różnią się od siebie zadaniami do wykonania, natomiast odbywają się w tym samym terminie i trwają 4 dni w przypadku obu tych zawodów.
Wskazać należy, że samo ukończenie studiów prawniczych pozwala na określanie kogoś mianem prawnika. Można zatem powiedzieć, że prawnikiem jest: radca prawny, adwokat, sędzia, prokurator, notariusz itd. Wykonywanie bowiem tych zawodów wymaga ukończenia studiów prawniczych. Osoba bez ukończenia aplikacji prawniczej i bez wpisu na odpowiednią listę nie może posługiwać się tytułem adwokata lub radcy prawnego, niemniej może ona również udzielać porad prawnych, sporządzać umowy czy opinie prawne. Nie jest ona jednak uprawniona do posługiwania się tytułem zawodowym adwokata czy radcy prawnego, nie może prowadzić kancelarii radcy prawnego, kancelarii adwokackiej czy występować jako pełnomocnik przed sądem. Dlatego osoby bez tytułu zawodowego świadczą poradnictwo prawne jako np. „kancelaria prawna”, „kancelaria doradztwa prawnego”, „kancelaria odszkodowawcza”. Używanie takich wyrażeń w nazwie podmiotu pozwala przypuszczać, że usługi świadczą tam osoby niebędące radcami prawnymi ani adwokatami. Może to rodzić poważne konsekwencje dla klientów takich podmiotów, którzy mogą być wprowadzeni w błąd co do uprawnień osób świadczących pomoc prawną w takich „kancelariach”.
Wspomnieć należy również, że adwokata lub radcę prawnego określa się często tytułem „mecenasa”, niemniej jest to tylko zwrot grzecznościowy stosowany wobec radców prawnych, adwokatów, a coraz częściej także wobec aplikantów tych zawodów prawniczych. Podobnie jak określenie „rejent”, którego z kolei używa się w stosunku do notariuszy.
Adwokatów reguluje ustawa prawo o adwokaturze. Zgodnie z art. 4 ust. 1 tej ustawy – zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Adwokat może wykonywać swój zawód na podstawie wpisu na listę adwokatów, prowadzona przez Okręgowe Rady Adwokackie. Może się również zdarzyć, że adwokat po zdanym egzaminie adwokackim nie wpisuję się od razu na listę adwokatów, ale po zdanym egzaminie zawodowym nabywa już takie uprawnienie.
Adwokat wykonujący zawód, nie może pozostawać w stosunku pracy. Taka sytuacja wbrew pozorom zdarza się często, bowiem aplikanci adwokaccy po zdanym egzaminie adwokackim pozostają w zatrudnieniu u dotychczasowych pracodawców. Na listę adwokatów można się wpisać przez 10 lat od dnia doręczenia uchwały o pozytywnym wyniku egzaminu adwokackiego.
Z kolei zawód radcy prawnego reguluje zaś ustawa o radcach prawnych, zgodnie bowiem z art. 6 ust 1 wskazanej ustawy „Świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy”.”
W zasadzie obecnie jedyną różnicą między tymi dwoma zawodami jest możliwość zatrudniania radcy prawnego na umowie o pracę. Adwokat zaś umowy takiej zawierać nie może bowiem zgodnie z art. 40 b ust 1 ustawy prawo o adwokaturze adwokat nie może wykonywać zawodu, jeżeli pozostaje w stosunku pracy. Nie oznacza to jednak, że adwokat nie może świadczyć pracy w kancelarii adwokackiej na podstawie innych umów np. cywilnoprawnych. Jednocześnie radcowie prawni zyskali możliwość występowania w sądzie w charakterze obrońcy, której to możliwości byli pozbawieni do 2015 roku, jednakże obron karnych radcowie nie mogą podejmować, jeżeli pozostają w stosunku pracy.
Radcowie po zdanym egzaminie radcowskim nie muszą rezygnować z zatrudnienia na umowę o pracę, i nie przeszkadza to jednocześnie we wpisaniu radcy prawnego na listę prowadzoną przez Okręgowe Izby Radców Prawnych. Mogą kontynuować swoją pracę w kancelarii prawnej.
W praktyce zauważa się, że radcowie prawni częściej zatrudniani są na podstawie stosunku pracy w spółkach prawa handlowego, jednostkach samorządu terytorialnego, innych podmiotach wymagających stałej obsługi prawnej. Adwokaci natomiast, kojarzeni są ze sprawami karnymi czy ze sprawami rodzinnymi. To do kancelarii adwokackiej zgłaszają się częściej małżonkowie, którzy chcą rozwodu. Nie wiadomo, dlaczego panuje takie przekonanie, bo tak samo adwokat jak i radca prawny z powodzeniem mogą prowadzić sprawy karne i cywilne, a adwokat może świadczyć obsługę prawną na podstawie np. umowy zlecenia.
Adwokata od radcy prawnego najłatwiej można odróżnić na sali sądowej po kolorze żabotu. Adwokat nosi zielony żabot, zaś radca prawny niebieski. Pomimo tego, że łatwo można odróżnić radcę prawnego od adwokata, ich zadania i uprawnienia się powielają. Jeżeli Państwo nie byliby przekonani co do tego, z usług którego mecenasa skorzystać, zapraszamy do tarnowskiej kancelarii adwokackiej, gdzie wspólnie zajmiemy się sprawą.
Dorota Majzerowicz
Adwokat
Stan prawny na dzień: 1.09.2020 r.